HISTORIA MUZEUM WSI MAZOWIECKIEJ Bieżuń

Historia Muzeum sięga 1971r. Stało się ono ukoronowaniem inicjatywy rzeźbiarzy ludowych z Sierpca i okolic, od dłuższego czasu poszukujących miejsca, gdzie mogliby się spotykać i wystawiać swoje prace. Ich wieloletnie wysiłki uwieńczone zostały sukcesem. Naczelnik Miasta w porozumieniu z Ministrem Kultury i Sztuki powołał z dniem 24 marca 1971 r. „Muzeum Etnograficzne w Sierpcu”. Była to instytucja o charakterze badawczo – oświatowym gromadząca dobra kultury w zakresie etnografii i sztuki ludowej, ze szczególnym uwzględnieniem rzeźby regionu sierpeckiego.

Pierwszym kierownikiem Muzeum został Antoni Lorenc. W 1971r. na potrzeby nowo powstałej placówki muzealnej przeznaczono dwie sale w usytuowanym w centrum miasta ratuszu, który w tym czasie był jeszcze siedzibą władz miejskich. W 1979r. władze miejskie aktem własności przekazały Muzeum cały budynek. Jeszcze w 1971 pojawiła się koncepcja utworzenia Parku Etnograficznego w centrum miasta wokół XVII – wiecznej chaty zwanej „Kasztelanką”. Koncepcja upadła, ale w wyniku badań naukowych przeprowadzonych przez Instytut Podstaw Rozwoju Architektury Politechniki Warszawskiej miasto Sierpc zostało uznane za najdogodniejsze miejsce lokalizacji skansenu. Opracowanie dokumentacji oraz pomoc w przeniesieniu wytypowanych do rozbiórki obiektów zadeklarował Urząd Konserwatorski wraz z grupą naukowców Politechniki Warszawskiej. W 1972r. wytypowano do przeniesienia 2 pierwsze obiekty drewniane: karczmę z Sochocina i kuźnię z Żuromina. W 1974r. do Wydziału Kultury i Sztuki Urzędu Wojewódzkiego w Warszawie został złożony wniosek w sprawie organizacji Parku Etnograficznego w Sierpcu. W 1975r.po zabezpieczeniu środków finansowych z budżetu centralnego i wojewódzkiego, na mocy Zarządzenia Naczelnika Powiatu Sierpeckiego z dnia 21 maja rozszerzono działalność Muzeum o oddział „Park Etnograficzny” i zmieniono nazwę na Muzeum i Park Etnograficzny w Sierpcu. W 1975r. ośrodek muzealny w Sierpcu składał się już z budynku drewnianego przy ul. Armii Czerwonej 38 (trzy pokoje) mieszczącego administrację, komórkę techniczną i siedzibę kierownictwa; dwóch sal w budynku ratusza miejskiego; trzech baraków drewnianych przeznaczonych na magazyny muzealiów oraz składowiska rozebranych obiektów budownictwa wiejskiego przeznaczonych do lokacji na terenie skansenu. Naczelnym zadaniem placówki stała się budowa skansenu w celu ochrony najcenniejszych zabytków architektury wiejskiej i małomiasteczkowej Mazowsza północno – zachodniego. W 1976r. obszar gruntów przeznaczonych pod budowę skansenu objął 1/3 dawnego podmiejskiego majątku Bojanowo. W 1978r. doc. Marian Pokropek z Katedry Etnografii Uniwersytetu Warszawskiego opracował program zagospodarowania tego terenu zakładający odtworzenie trzech zespołów wiejskich występujących na Mazowszu północno – zachodnim (rzędówki, ulicówki, przysiółka oraz zespołu dworskiego). W latach 1976-84 pozyskano 25 obiektów budownictwa wiejskiego w tym karczmę, kuźnię, budynki mieszkalne (chałupy) i gospodarcze.

Punktem wyjścia do tworzenia ekspozycji muzealnej były badania terenowe prowadzone przez pracowników Muzeum w latach 1980 – 1984. Pozwoliły one zarejestrować stan zachowania wybranych dziedzin kultury materialnej i duchowej wsi Mazowsza północno – zachodniego oraz opracować założenia zagospodarowania zagród. Przyjęto ramy czasowe prezentowanych ekspozycji: od końca XIX do połowy XX w. Pierwsze ekspozycje stałe wykonano w 1984r. w chałupach z Rempina, Izdebna, Rzeszotar Zawad, Dzierzążni, Jonnego i Chwał, w spichrzu i stolarni z Dzierzążni oraz stodole w zagrodzie z Cwał. W 1985r. nastąpiło oficjalne otwarcie Parku Etnograficznego w Sierpcu. Początkowo Park Etnograficzny funkcjonował jako oddział Muzeum Etnograficznego w Sierpcu. Dopiero w 1987 roku doszło do zespolenia obu placówek – Muzeum Etnograficznego oraz Parku Etnograficznego – i przemianowania ich na Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu. Od 1999r. organizatorem Muzeum jest Zarząd Województwa Mazowieckiego a ogólny nadzór sprawuje Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Dotychczas na terenie skansenu odtworzono wieś rzędową składającą się z 9 zagród włościańskich, zagrodę młynarską z wiatrakiem, zespół dworski z murowanym dworem otoczonym parkiem, zespół karczemny z karczmą, kuźnią i chałupą kowala, drewniany kościół wraz z dzwonnicą oraz XVIII- wieczny drewniany dwór.

23 stycznia 2009 roku, na mocy umowy zawartej pomiędzy Burmistrzem Miasta Bieżunia i Marszałkiem Województwa Mazowieckiego, Muzeum Małego Miasta w Bieżuniu przeszło pod zarząd Samorządu Województwa Mazowieckiego jako oddział zamiejscowy Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu. Od 1990r. funkcję dyrektora placówki pełni Jan Rzeszotarski.