Niedziela Palmowa w skansenie – relacja

Niedziela Palmowa rozpoczyna okres Wielkanocy. W świadomości ludowej był to moment przełomowy. To właśnie wtedy kończył się czas zimy, a przychodziła wiosna. Nieodłącznym elementem jej obchodów pozostaje palma wielkanocna. Stanowi ona nawiązanie do gałęzi palmy rzucanych na powitanie Jezusa wjeżdżającego do Jerozolimy. Współczesne palemki kupowane w sklepie, bądź na kiermaszu wielkanocnym wykonane są z barwionych traw i sztucznych kwiatów. Jeszcze do niedawna co roku gospodynie samodzielnie wykonywały co roku nowe, wykorzystując do tego celu bukszpan, barwinek, borówkę i świeżo rozwinięte witki wierzbowe. Stare palono, by następnie popiół rozsypać na rolę, zapewniając sobie w ten sposób obfite plony oraz dobre wypieki.

Dziś tradycja wytwarzania palm zanikła niemal zupełnie. Jednym z nielicznych miejsc, w których jest ona wciąż kultywowana jest Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu. W tegorocznej – XIII edycji konkursu zgłoszono 56 palm. Musiały one być wykonane samodzielnie z naturalnych materiałów. Już od godziny 9.00 goście odwiedzający skansen mogli oddawać swoje głosy na najpiękniejsze prace. Wybierano je w dwóch kategoriach: indywidualnej i zespołowej. Ogłoszenie zwycięzców i wręczenie nagród nastąpiło po zakończeniu mszy świętej. Pierwsze miejsce w kategorii indywidualnej zajęła palma nr 21 autorstwa Julii Sabały z Gimnazjum w Zawidzu Kościelnym,  I miejsce w kategorii zespołowej – palma nr 23 wykonana przez rodzinę Grzelaków z Zawidza Kościelnego. Nagrodę Specjalną Dyrektora MWM w Sierpcu otrzymała plama nr 11 Ewy Wótewicz z Publicznego Gimnazjum w Gozdowie. Na kolejnych pozycjach znalazły się prace uczniów Szkoły Podstawowej i Gimnazjum w Borkowie Kościelnym, I Prywatnej Szkoły Podstawowej w Sierpcu i Szkoły Podstawowej w Zawidzu Kościelnym.

Niedziela Palmowa w skansenie to przede wszystkim uroczysta msza święta odprawiona w zabytkowym, drewnianym kościele z Drążdżewa. Tegoroczną mszę celebrował ksiądz dziekan Andrzej Więckowski w asyście księdza Stanisława Zarosy SAC i księdza Grzegorza Adama Ostrowskiego. Podczas mszy nastąpiło poświęcenie przyniesionych przez wiernych palm wielkanocnych.

Tradycyjnie na zwiedzających czekał kiermasz wielkanocny, na którym znaleźć mogli wytwory rękodzieła i rzemiosła ludowego oraz produkty regionalne. Nie brakowało artykułów świątecznych: baranków, palm wielkanocnych, pieczywa obrzędowego. W chałupach chłopskich na terenie ekspozycji przygotowano pokazy obrzędów i zajęć związanych z okresem wielkanocnym: wyrobu palm, malowania jaj techniką batiku, wycinania ozdób z papieru, przygotowywania święconki, wysypywania dekoracyjnych wzorów piaskiem na podłodze. Można było zobaczyć Gaik, czyli zieloną gałąź sosny przystrojoną w papierowe wstążki i kwiaty, którą wnoszono do wsi po utopieniu Marzanny jako symbol nadchodzącej wiosny, czy orszak dynguśników z drewnianym kogutkiem. Oba atrybuty wykorzystywano podczas wiosennego kolędowania. W Sali konferencyjnej załgała Orkiestra Państwowej Szkoły Muzycznej I stopnia w Sierpcu.

Tegoroczna, XIII-ta edycja obchodów Niedzieli Palmowej w skansenie 24 marca przyciągnęła ponad 500 osób. Nie zniechęcił ich ani mróz, ani śnieg. Pięknie świecące słońce w pełni rekompensowało te niedogodności.

            Kontynuację prezentacji obyczajów wielkanocnych w sierpeckim skansenie stanowić będzie impreza planowana na drugi dzień Świąt Wielkanocnych 1 kwietnia. „Gry i zabawy wielkanocne w skansenie” mają charakter rodzinnego pikniku, podczas którego najmłodsi mają szansę poznać zabawy popularne przed kilkudziesięciu laty na terenie Mazowsza. Dla starszych natomiast może to być okazja, by z nostalgią powspominać. Na skansenowskiej drodze zmierzą się bowiem w grze w kręga. Pobawią się w toczenie obręczy. Sprawdzą też czyje jajko najszybciej dotrze na dół, staczając je z góry. Przespacerują się na szczudłach. Na podwórzu jednej z zagród pojawi się wielka drewniana huśtawka wielkanocna. W Lany Poniedziałek nie może też zabraknąć drewnianych sikawek z mechanizmem tłokowym. Chętni wypróbują swą celność, strzelając z nich do tarcz.

            Wielkanoc na Mazowszu to szereg niezwykłych i pięknych tradycji. Okres ten był dla ludzi zamieszkujących te ziemie przed stu laty czasem radości i wytchnienia po trudnościach okresu zimowego. Słońce przygrzewające coraz mocniej przynosiło im nadzieję na lepsze jutro i siłę do wytężonej pracy. Warto odwiedzić skansen, by przenieść się do tego świata i na własne oczy zobaczyć piękno zaczarowanej wsi mazowieckiej.

Jarosław Asztemborski

Laureaci XIII edycji konkursu „Tradycyjna Palma wielkanocna”

Kategoria indywidualna

I miejsce –  Julia Sabała Publiczne Gimnazjum w Zawidzu Kościelnym

II miejsce – Zuzanna Prószyńska, I Prywatna Szkoła Podstawowa w Sierpcu

III miejsce – Julia Maszerowska, Szkoła Podstawowa w Borkowie Kościelnym

Wyróżnienie- Justyna Baranowska, Gimnazjum w Borkowie Kościelnym

Kategoria zespołowa

I miejsce –  Patryk Grzelak z rodzicami, Zawidz Kościelny

II miejsce – Weronika Borowska, Maria Korpolińska, Dawid Maszerowski , Szkoła Podstawowa w Borkowie Kościelnym

III miejsce – Alicja i Adrian Sabała, Szkoła Podstawowa w Zawidzu Kościelnym

Wyróżnienie – Kl. II, I Prywatna Szkoła Podstawowa w Sierpcu

Nagroda Specjalna Dyrektora MWM w Sierpcu – Ewa Wójtewicz,  Publiczne Gimnazjum w Gozdowie