Kontakt
  • Zmień kontrast
  • Zmniejsz rozmiar tekstu
  • Zwiększy rozmiar tekstu
  • Zobacz deklarację dostępności
logo-www-kolor-50logo-www-kolor-50logo-www-kolor-50logo-www-kolor-50
  • AKTUALNOŚCI
    • Najnowsze
    • Blog
    • Kalendarz wydarzeń
    • Wieści Muzealne online
    • Konferencje
    • Archiwum
  • DLA ZWIEDZAJĄCYCH
    • Muzeum godziny bilety
    • Wirtualne spacery
    • Bilety
    • Regulamin zwiedzania
    • Informacje dla osób z niepełnosprawnościami
    • Oferta noclegowa
    • Gastronomia
  • EDUKACJA
  • O MUZEUM
    • Historia
    • Zbiory cyfrowe
    • Nagrody
    • Projekty i inwestycje
    • Biblioteka
    • Wydawnictwa – sklep
    • Partnerzy
    • Kariera
  • USŁUGI DODATKOWE
    • Informacje dla Wystawców
    • Wynajem obiektu i terenu
      • Kościół z Drążdżewa
      • Sale konferencyjno-szkoleniowe
      • Piknik
      • Organizacja ogniska
    • Wóz, bryczka, kulig
    • Szkółka jeździecka
    • Jazda w siodle
  • BILETY
  • BIP
  • Facebook
  • Instagram
  • YouTube
  • Mapa strony
0

NIEZWYKŁY LISTOPADOWY WIECZÓR

  • Strona główna
  • Aktualności
  • Blog
  • NIEZWYKŁY LISTOPADOWY WIECZÓR
Oświetlony kościół z Drążdżewa nocą
WSZYSTKICH ŚWIĘTYCH I ZADUSZKI W DAWNYCH POLSKICH WIERZENIACH I ZWYCZAJACH
16 listopada 2020
Lanie wosku przez oczko klucza - Skansen w Sierpcu
JESIENNY WIECZÓR WRÓŻB
16 listopada 2020
16 listopada 2020
Kategorie
  • Blog
Tagi
karteczki z kobiecymi imionami na stoliku podczas katarzynek

WRÓŻBY KATARZYNOWE

Listopad, po którym rozpoczynał się Adwent, był miesiącem zadumy. Był również okresem, kiedy mniejsza ilość zajęć w gospodarstwach pozwalała na spotkania towarzyskie i zabawy. Szczególnie ostatnie dni listopada obfitowały w różnorakie rozrywki, które kończyły się wraz z nastaniem grudnia. Mówiono: Święta Katarzyna klucze pogubiła. Święty Andrzej znalazł, zamknął skrzypki zaraz[1]. Przysłowie to, określa początek i koniec wszelkich zabaw i tańców, które zaczynały się 24 listopada w wigilię św. Katarzyny, a kończyły z wybiciem północy 30 listopada, czyli w dniu św. Andrzeja. Te wieczory były też odpowiednimi aby wykonać wróżby dotyczące przyszłości. Najważniejszymi wróżbami dla młodych panien i kawalerów były te, które mówiły o zamążpójściu i o ukochanych, a właśnie takim wróżbom patronowali św. Katarzyna i św. Andrzej. Do wróżb matrymonialnych wybierano odpowiednie dni: W domowym obyczaju polskim główna rolę miały wróżby zamążpójścia i ożenku czynione w dniach do tego uprzywilejowanych […]. A mianowicie, w listopadzie wróżą sobie młodzieńcy w wigilię św. Katarzyny, a dziewczęta w wigilię św. Andrzeja.[2]

Kawalerowie nie bez przyczyny wróżyli sobie w przeddzień św. Katarzyny. Uważano, iż  tradycja związana z odkrywaniem przyszłości przez chłopów w wigilię jej święta pochodzi z Grecji. Dopatrywano się tego w podobieństwie imienia Katarzyny i greckiego słowa katharos, które oznacza czysty, niewinny. Święta Katarzyna, której jednym z atrybutów jest pierścień zaręczynowy jest patronką cnotliwych kawalerów i to ona miała pomóc im w odszukaniu ukochanej, aby stanąć na ślubnym kobiercu z tą, która jest mu na sercu.[3] Tak więc, kawalerowie w nocy z 24 na 25 listopada modlili się do świętej, aby ukazała im ich przyszłość.

Wróżby, które miały chłopcom pomóc w zobaczeniu przeznaczenia związane były zazwyczaj ze snami, które mieli w wigilię św. Katarzyny, gdyż w święto Katarzyny, są pod poduszką dziewczyny.[4] Oskar Kolberg opisuje ten dzień tak: Dzień ś. Katarzyny, dziewicy celującej biegłością w umiejętnościach tak boskich jak ludzkich […]. Kawalerowie uważali w tym dniu na sny swoje, i z nich się dowiadywali o przyszłych bogdankach[5]. Aby pomóc sobie w wyśnieniu swojej ukochanej chłopcy […] podkładają spodnice aby im się przyśniły żony, w wigilię do ś. Katarzyny[6], dodatkowo można było wytrzeć umytą wieczorem twarz damską koszulą, co też miało pomóc w zobaczeniu we śnie ukochanej. Chłopcy podkładali również pod poduszkę karteczki z imionami panien. Rano wyciągnięta losowo karteczka miała wskazać imię wybranki, a tym samym i swojej przyszłej żony.

Kawalerowie przed dniem św. Katarzyny lub w jej dniu zrywali gałązki wiśni. i /…/zasadzali je w doniczce, pielęgnując troskliwie, bo czyja zakwitła przed Bożym Narodzeniem lub Nowym Rokiem, ten będzie szczęśliwym w ożenku.[7]

Wróżby matrymonialne kawalerów bardzo szybko zaniknęły. Pod koniec XIX wieku rzadko je wykonywano. Nie wiadomo tak do końca dlaczego wróżby katarzynkowe nie przetrwały do dnia dzisiejszego, a andrzejkowe cieszą się nie słabnącą popularnością. Przyczyn takiego stanu rzeczy możemy doszukiwać się w mało „atrakcyjnych” wróżbach kawalerów lub w tym, iż mężczyzn cechuje racjonalizm. Inną kwestią jest to, iż nie potrzebowali podpowiedzi z „zaświatów” w kwestiach matrymonialnych. Kawalerowie sami wybierali swoje przyszłe żony i zamiast wróżb mieli swatów, którzy pomagali im w małżeńskich planach.

Obecnie tylko w wigilię św. Andrzeja odbywają się wróżby, w ten wieczór wróżą sobie wszyscy: panny, kawalerowie, chłopcy, dziewczynki, a nawet dziadkowie. Nikt nie widzi w wylosowanych przedmiotach czy woskowych figurkach swojej przyszłości, to jest tylko zabawa i miło spędzony czas.

Autor: Ewa D. Rutkowska

karteczki z kobiecymi imionami na stoliku podczas katarzynek
WRÓŻBY KATARZYNOWE
bielizna pod poduszką - wróżby katarzynkowe
WRÓŻBY KATARZYNOWE

 

 

 

 


Literatura

Gloger Zygmunt, Rok Polski w życiu, tradycji i pieśni, wyd. Jan Fiszer, Warszawa 1900r.

Kolberg Oskar,  Dzieła wszystkie, t,24, cz.1, wyd. PTL, Poznań 1963r.

Kolberg Oskar, Dzieła wszystkie, t.27, cz.4, wyd. PTL, Poznań 1964r.

Kupisiński Zdzisław, Adwentowi święci: Katarzyna i Andrzej w tradycji ludowej, [w:] Rocznik Teologii Fundamentalnej i Religiologii, T.2 (57), wyd. KUL, Lublin 2010r.

Ogrodowska Barbara, Zwyczaje, tradycje i obrzędy w Polsce, wyd. Verbinum, Warszawa 2001r.

Zadrożyńska Anna, Światy, zaświaty. O tradycji świętowania w Polsce, wyd. Twój Styl, Warszawa 2000r.


[1] J. Kamocki, Polski Rok Obrzędowy, wyd. universitas, Kraków 2008, s.18

[2] Z. Gloger, Rok Polski w życiu, tradycji i pieśni, wyd. Jan Fiszer, Warszawa 1900, s. 374.

[3] Z. Kupisiński, Adwentowi święci: Katarzyna i Andrzej w tradycji ludowej, [w:] Rocznik Teologii Fundamentalnej i Religiologii, T.2 (57), wyd. KUL, Lublin 2010, s. 141

[4] Z. Gloger, Rok Polski w życiu, tradycji i pieśni, wyd. Jan Fiszer, Warszawa 1900, s. 377.

[5] O. Kolberg, Dzieła wszystkie, t,24, cz.1, wyd. PTL, Poznań 1963, s.195.

[6] O. Kolberg, Dzieła wszystkie, t.27, cz.4, wyd. PTL, Poznań 1964, s.139.

[7] Z. Gloger, Rok Polski w życiu, tradycji i pieśni, wyd. Jan Fiszer, Warszawa 1900, s. 377.

Podaj dalej

Podobne wpisy

brona żelazna - esowata fot. D. Krześniak

13 czerwca 2025

Brona – jedno z najważniejszych narzędzi w rolnictwie


Czytaj dalej
8 czerwca 2025

Wołowe wesele


Czytaj dalej

System muzealny Muza; www.muza.mobilems.pl ;MWM/E 10625;;fot. Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu

2 maja 2025

Święty Florian


Czytaj dalej
4122407
Total
Visitors
Strony internetowe i pozycjonowanie Google
  • BIP
  • Facebook
  • Instagram
  • YouTube
  • Mapa strony
0
  • Brak dostępnych tłumaczeń dla tej strony
Ta strona korzysta z ciasteczek aby świadczyć usługi na najwyższym poziomie. Dalsze korzystanie ze strony oznacza, że zgadzasz się na ich użycie.OK