Rewitalizacja zespołu pałacowego i założenia obronnego w Bieżuniu

Podstawowym celem rewitalizacji, rozbudowanego pod koniec XVII wieku pałacu w Bieżuniu, jest przywrócenie świetności tego historycznego obiektu. Głównym założeniem projektu jest ochrona i zachowanie w oryginalnej strukturze wysokiej klasy zabytek oraz dostosowanie do współczesnej funkcji i stworzenie zespołu pałacowo – muzealnego, w którym będzie rozwijana działalność muzealna, kulturalna i naukowa. Dzięki rewitalizacji pałac Zamoyskich będzie miał szansę powrotu na kulturową mapę Mazowsza.

Obiekty przed rozpoczęciem prac renowacyjnych

Prace przy obiekcie rozpoczęły się od budowy prowizorycznego zabezpieczenia dachu i ścian pałacu, oficyny oraz murów Arianki przed dalszą dewastacją i wpływem złych warunków atmosferycznych oraz wykonania prowizorycznego ogrodzenia obiektów, aby utrudnić dostęp osobom nieupoważnionym.

Obiekty w trakcie prac renowacyjnych

Opracowywana została dokumentacja przedprojektowa oraz prowadzone były badania, które pozwoliły określić stan zachowania zespołu pałacowego m.in. architektoniczne, konserwatorskie, archeologiczne, dendrologiczne. Zebrane materiały stanowią punkt wyjścia dla stworzenia programu funkcjonalno–użytkowego dla zabytku oraz dalszych prac.

Został przeprowadzony konkurs architektoniczny dwuetapowy na realizację i opracowanie koncepcji rewitalizacji i adaptacji dla celów muzealnych, kulturalnych i naukowych zespołu pałacowego i założenia obronnego w Bieżuniu.

Jest to konkurs realizacyjno-studialny tzn. taki, w którym Nagrodą jest nagroda pieniężna oraz zaproszenie autora (Uczestnika konkursu) wybranej pracy konkursowej do negocjacji w trybie zamówienia z wolnej ręki, w celu wykonania usługi na podstawie Pracy konkursowej.

Celem Konkursu jest uzyskanie najlepszej pod względem architektonicznym, przestrzennym i funkcjonalno–użytkowym koncepcji Zespołu Pałacowego w Bieżuniu.

Przedmiotem konkursu jest koncepcja architektoniczno-przestrzenna kompleksu zespołu pałacowego i założenia obronnego w Bieżuniu wraz z zagospodarowaniem terenu parku.

W zakresie elementów zagospodarowania terenu do uwzględnienia przez Uczestników konkursu w opracowaniu konkursowym są:

czytelnie pokazana koncepcja użytkowania terenu, obejmująca wskazanie poszczególnych stref dostępności, grup użytkowników, cyrkulacji pojazdów i pieszych na terenie opracowania, powiązań przestrzennych oraz struktury urbanistycznej zagospodarowania terenu,
budynki istniejące, projektowane, inne projektowane obiekty kubaturowe w zakresie wynikającym z przyjętej koncepcji projektowej, zgodne z obowiązującymi przepisami. W odniesieniu do budynku pałacu należy uwzględnić wyeksponowanie tego obiektu, jako głównego elementu zespołu pałacowego poprzez właściwe zaprojektowanie najbliższego otoczenia,
elementy zagospodarowania terenu niezbędne dla funkcjonowania obiektu (ogrodzenie, lokalizacja obsługi technicznej wejścia i wjazdów, śmietnik, konieczne elementy infrastruktury technicznej w tym pomieszczenia na potrzeby obsługi i konserwacji parku itd.),
oświetlenie terenu, mała architektura (stojaki na rowery, ławki i inne – zgodnie z koncepcją projektową) ze szczególnym uwzględnieniem figury Matki Bożej,
budowa układu komunikacyjnego – pieszego, rowerowego i kołowego (w tym lokalizacji wejść dla osób z niepełnosprawnością ruchową), dojazdu do budynku samochodów ciężarowych (przewożących materiały ekspozycyjne, zaopatrzenie biura i sprzęt, dostaw do części hotelowej z uwzględnieniem kuchni), miejsc parkingowych dla samochodów i dla rowerów; należy także wskazać przebieg drogi pożarowej, jeżeli jej lokalizacja na działce będzie wymagana).

I NAGRODA

pieniężna w wysokości 50 000,00 zł netto oraz Nagroda w postaci zaproszenia do negocjacji w trybie zamówienia z wolnej ręki na wykonanie usługi na podstawie wybranej pracy konkursowej została przyznana Uczestnikom Konkursu wspólnie biorącym udział w konkursie:

topoScape sp. z o.o. ul. Paprotki 2 02-747 Warszawa
Archigrest sp. z o.o. ul. Marszałkowska 83 00-683 Warszawa

Skład zespołu autorskiego:

Maciej Kaufman (Warszawa), Marcin Maraszek (Warszawa), Magdalena Wnęk (Warszawa), Justyna Dziedziejko (Warszawa), Joanna Chylak (Warszawa), Jerzy Przychodni (Warszawa), Piotr Dombrowski (Warszawa), Marcin Stępień (Warszawa), Natalia Janek (Warszawa), Michał Trawiński (Warszawa), Malwina Żbikowska (Warszawa).

Informacja i opinia o Pracy konkursowej oraz uzasadnienie przyznania I Nagrody.

I nagrodę przyznano za śmiałe autorskie odczytanie warunków konkursu jako twórczej kontynuacji wizji rozwoju barokowej rezydencji, zarówno w wymiarze architektonicznym, jak i pejzażowym. Założenie to prowadzi do stworzenia nowej współczesnej wartości przestrzennej w postaci nowych kubatur naziemnych, które pozwalają na realizację założonego programu funkcjonalnego z poszanowaniem dla historycznego założenia. Jest to też jednoznaczna próba zasygnalizowania współczesnej warstwy stanowiącej nowy element nawarstwień zespołu – co wzbogaca jego odbiór w kontekście historycznym.

Zaproponowane rozwiązanie cechuje logika programowa, troska o ekonomiczność realizacji i eksploatacji obiektu oraz stosowny umiar.

Prace cechuje dojrzały warsztat projektowy w dyspozycjach generalnych konsekwentnie przeprowadzony przez cały projekt. Znacząca eliminacja piwnic sprzyja ekonomice realizacji, a rozbudowa części parterowej o funkcje kubaturowe czyni z nich atrakcyjne przestrzenie funkcjonalnie otwarte w sposób naturalny na ogród i przyrodę, co jest istotą tego typu założenia.

Pewien niedosyt wywołuje charakter detalu szczególnie wnętrz zabytkowych oraz estetyka elewacji części nowych pozostającą w kontrze do architektury historycznej. Sąd ocenia te decyzję, jako radykalny gest doktrynalny (kontrast stare –nowe) uczytelniający rozróżnienie. W opinii sądu to rozgraniczenie jest za silne, niepotrzebne i powodujące utratę postrzegania zespołu, jako jednorodnego stylistycznie, co było zaleceniem do II etapu konkursu. Stopień uspójnienia obu części musi się stać przedmiotem pogłębionych analiz na etapie pokonkursowym.

Wątpliwości Sądu budzi też sposób potraktowania założeń ogrodu barokowego, jako daleki od oryginalnych założeń pierwotnych i oczekiwanych rozwiązań projektowych jednak mieszczący się w granicach oczekiwanej współczesnej kreacji podyktowanej również względami ekonomicznymi i eksploatacyjnymi.

Po spełnieniu w całości zaleceń sądu konkursowego praca, nie tracąc nic ze swej pierwotnej głównej idei, stanie się udanym przykładem twórczego współczesnego rozwinięcia założeń barkowych zarówno dla architektury, jak i założenia parkowego, co było głównym celem podjętej przez Zamawiającego próby uratowania cennego założenia i nadania mu współczesnej funkcji.

II NAGRODA

pieniężna w wysokości 40 000 zł netto została przyznana Uczestnikom Konkursu wspólnie biorącym udział w Konkursie:

GÓRECKI ARCHITEKCI SP. Z O.O. Waszyngtona 112/116/90, 04-074 Warszawa
22ARCHITEKCI SP. Z O.O. Jakubowska 14/1, 03-902 Warszawa

Skład zespołu autorskiego:

Dominik Górecki (Warszawa), Aleksandra Zubelewicz – Lada (Warszawa), Urszula Wróblewska (Glinianka), Aleksander Drzewiecki (Warszawa), Michał Tatjewski (Warszawa), Ewa Parol (Warszawa), Anna Kurek (Warszawa), Magdalena Opalińska (Warszawa), Tomasz Kamiński (Warszawa).

Informacja i opinia o Pracy konkursowej oraz uzasadnienie przyznania II Nagrody.

Praca uzyskała nagrodę za najpełniej zrealizowany postulat znalezienia spójnej formy architektonicznej całego zespołu z jednoczesnym czytelnym wskazaniem za pomocą oszczędnych środków wyrazu, które elementy zespołu były przedmiotem całkowitej rekonstrukcji. Praca poprzez całościowe, spójne i wyważone potraktowanie tematu, ukazuje rzetelny warsztat projektowy autorów.

Projektowane jest całościowe odtworzenie założenia parkowego o dużym nasyceniu detalem i bogatym programie funkcjonalnym na całym obszarze opracowania. W ocenie Sądu konkursowego, praca w niewystarczającym stopniu rozgranicza intensywność zaproponowanych działań inwestycyjnych na obszarze ogrodu barokowego od terenu naturalistycznej otuliny. Przyjęte rozwiązanie może skutkować nadmiernym wzrostem łącznych kosztów inwestycyjnych oraz kosztów utrzymania zieleni na terenie zespołu.

Proponowana nowa zabudowa odnosi się do budynków historycznych, jednocześnie operując współczesnym językiem form czytelnie oddziela obiekty nowe od istniejących historycznych. Całość założenia jest spójna plastycznie o zachowanej hierarchii nasycenia architektury detalem. Projektowane rozwiązania materiałowe zewnętrzne nie wzbudzają polemiki.

Zachodnia oficyna stanowi nową i ciekawą propozycję przeszklonego parterowego pawilonu.

Dyspozycja funkcjonalna wnętrza pałacu jest właściwa, w opinii sądu należy rozważyć zmianę lokalizacji toalet na piętrze, w celu zachowania regularnego rzutu barokowego budynku.

Należy też przeanalizować wykonalność techniczną przyjętych założeń w zakresie zachowania i ekspozycji reliktów architektonicznych w części podziemnej obiektu.

Mimo ogólnej poprawności estetycznej, projekt charakteryzuje się kilkoma mankamentami funkcjonalno-przestrzennymi które należy koniecznie poprawić w przypadku ewentualnego skierowania do realizacji.

III NAGRODA

pieniężna w wysokości 30 000 zł netto została przyznana Uczestnikom Konkursu wspólnie biorącym udział w Konkursie:

Julian Żmijewski Słupecka 9/17, 02-309 Warszawa
Andrzej Jaworski, ul. Słupecka 9/17 02-309 Warszawa

Skład zespołu autorskiego:

Julian Żmijewski (Warszawa), Andrzej Jaworski (Warszawa), Anna Kotowska (Warszawa), Maja Skibińska (Warszawa), Aleksandra Wiktorko-Rakoczy (Warszawa), Martyna Kędrzyńska (Warszawa), Klaudia Wujkowska (Warszawa), Joanna Lipnicka (Warszawa), Zuzanna Trzcińska (Warszawa), Monika Gierbisz (Warszawa), Urszula Michalska (Warszawa), Olga Michalik (Warszawa), Elżbieta Urbaniak (Warszawa), Michał Mojecki (Warszawa), Michał Zarychta (Warszawa), Hanna Hezler (Warszawa).

Informacja i opinia o Pracy konkursowej oraz uzasadnienie przyznania III Nagrody.

Praca realizuje większość kluczowych postulatów funkcjonalno-użytkowych zawartych w wytycznych konkursowych. Wątpliwości sądu konkursowego wzbudziły jednak decyzje funkcjonalno-przestrzenne dotyczące lokalizacji basenu oraz rozwiązania części podziemnej wskazujące na brak możliwości zachowania reliktów archeologicznych.

Omawiana praca we właściwy sposób przeprowadza dyspozycję funkcjonalną części hotelowej i muzealnej. W opinii sądu konkursowego brak jest jednak właściwego uzasadnienia lokalizacji basenu w centralnej części założenia, pod dziedzińcem honorowym. Zaproponowane rozwiązanie wzbudza wątpliwości ze względu na przewidywany zakres prac ziemnych niezbędnych do wykonania hali basenowej i podbasenia.

Jednocześnie omawiana praca zakłada duży łączny zakres prac ziemnych w odniesieniu do budynków oficyn, w opinii sądu uniemożliwiający zachowanie reliktów dawnej architektury. Takie rozwiązanie jest niezgodne z zawartymi w materiałach konkursowych wytycznymi konserwatorskimi.

W opinii Sądu konkursowego, charakter wnętrz pałacu został określony w sposób właściwy, jednakże zakres przebudowy klatki schodowej, z uwzględnieniem łukowych zakończeń spoczników wydaje się być rozwiązaniem nieuzasadnionym historyczną rangą piętra budynku pałacu.

Sąd konkursowy docenia równocześnie trafnie zaprojektowane odtworzenie barokowego założenia parkowego z uwzględnieniem późniejszych nawarstwień i sukcesji roślinnych. Warstwa graficzna pracy, zarówno od strony wizualizacyjnej jak i rysunkowej dobrze oddaje charakter projektowanego parku i zespołu.

WYRÓŻNIENIE RÓWNORZĘDNE

Nagroda pieniężna w formie wyróżnienia w wysokości 15 000 zł netto została przyznana:

JRK72 ARCHITEKT JACEK KRYCH, ul. Zwycięstwa 40/12a, 44-100 Gliwice

Skład zespołu autorskiego:

Jacek Krych (Gliwice), Michał Nawrot (Gliwice), Joanna Urbanowicz (Gliwice), Maciej Nonas (Warszawa), Marek Szeniawski (Warszawa).

Informacja i opinia o Pracy konkursowej.

Praca realizuje część postulatów zawartych w materiałach konkursowych. Uwzględniono zakres wytycznych konserwatorskich dotyczący odtworzenia historycznych elementów zespołu pałacowo-obronnego na podstawie wyników zrealizowanych badań.

Zaprojektowany układ funkcjonalny i przestrzenny całości zespołu jest czytelny, poprawnie rozdzielono komunikację gości hotelu od gości muzeum i obsługi obiektu.

Jednocześnie praca proponuje bardzo głębokie przekształcenie układu przestrzennego budynku Pałacu, zarówno układu funkcjonalnego parteru, jak i przekroju w obrębie środkowego ryzalitu w celu uzyskania otwarcia przestrzennego pomiędzy parterem a piętrem. W opinii sądu konkursowego tak znaczące przekształcenia Pałacu nie przynoszą nowych wartości przestrzennych uzasadniających zakres przekształceń.

Wątpliwości sądu konkursowego wzbudziła też skala planowanych przekształceń terenu w najbliższym otoczeniu zespołu wykraczająca poza odtworzenie historycznego układu barokowych fortyfikacji. Sąd docenił dostrzeżoną przez uczestnika konkursu konieczność racjonalnego gospodarowania masami ziemi. Jednocześnie w ocenie sądu pomysł podniesienia rzędnej dziedzińca honorowego nie jest właściwy: ingerencja taka spowoduje zmianę proporcji odbioru elewacji frontowej pałacu oraz będzie się wiązała z ryzykiem technicznym związanym z większym zakresem zakrycia piwnic ziemią.

W ocenie Sądu konkursowego kontrowersje budzi również koncepcja wyeksponowania reliktów historycznych z przeniesieniem ich z miejsc historycznych dla dwóch „stref wystaw”.

Układ funkcjonalny hotelu z korytarzem pośrodku nie pozwala na prawidłowe rozwiązanie funkcjonalne pokojów bez wymagane, z zachowaniem strefy wejścia do pokoju – takie rozwiązanie nie jest zgodne ze standardem 4*

Sąd konkursowy docenia wartość ręcznych szkiców, za pomocą których autorzy pokazali wybrane elementy projektu. W opinii sędziów szkicowe „ikonki” we właściwy sposób wskazują charakter wybranych wnętrz urbanistycznych i przestrzeni.

WYRÓŻNIENIE RÓWNORZĘDNE

Nagroda pieniężna w formie wyróżnienia w wysokości 15 000 zł netto została przyznana Uczestnikom Konkursu wspólnie biorący udział w Konkursie:

Adamiczka Consulting Jerzy Adamiczka Szolc-Rogozińskiego 16, 53-209 Wrocław
Bartosz Adamiczka , Wrocław
Tomasz Broma , Wrocław

Skład zespołu autorskiego:

Jerzy Adamiczka (Wrocław), Bartosz Adamiczka (Wrocław), Tomasz Broma (Wrocław), Maria Czarnecka (Wrocław), Dominika Jasińska (Wrocław), Julia Zuba (Wrocław), Matylda Wolff (Wrocław), Alicja Anioł (Wrocław), Alicja Smoczyk (Wrocław), Aleksandra Gierko (Wrocław), Natalia Bańdo (Wrocław), Aleksander Czerwonka-Jabłoński (Wrocław), Tomasz Borowiak (Wrocław), Agnieszka Zawiszewska-Dominiczak (Wrocław), Joanna Rotkiewicz (Wrocław).

Praca realizuje większość kluczowych postulatów funkcjonalno-użytkowych zawartych w wytycznych konkursowych oraz wytycznych konserwatora zabytków. Wątpliwości sądu konkursowego wzbudził zakres kreacji konserwatorskich i wynikający z tego charakter zaprojektowanych wnętrz muzealnych, odbiegających w opinii sądu od wytycznych sformułowanych przez konserwatora zabytków.

Zaprojektowane rozwiązania funkcjonalno-użytkowe muzeum (budynku pałacu) są poprawne, należy jednak zwrócić uwagę na zbyt bogatą dekorację proponowanych rozwiązań sieni głównej pałacu oraz pomieszczeń parteru, nieopartą na jednoznacznych przesłankach historycznych.

W opinii Sądu konkursowego na uznanie zasługuje szczegółowa analiza przez Autorów pracy sposobu ekspozycji reliktów historycznych. Jednocześnie sędziowie uznali, że forma architektoniczna oficyn nie jest właściwie dostosowana do ich rangi, szczególnie w odniesieniu do rangi przestrzennej pałacu.

Sąd konkursowy docenia zaproponowany przez autorów pracy bogaty program funkcjonalny parku, zwracając jednocześnie uwagę, że zawarta w pracy propozycja „domków pobytowych” w części parkowej nie jest zbieżna z zaleceniem utrzymania standardu 4* dla miejsc noclegowych w zespole. Sąd konkursowy docenia wartość ręcznych szkiców, za pomocą których autorzy pokazali elementy reliktów historycznych wyeksponowane w projekcie. W opinii sędziów szkicowe „ikonki” we właściwy sposób wskazują charakter wyeksponowania tych elementów.

W kolejnym etapie zostanie opracowana dokumentacja projektowo-kosztorysowa, na podstawie której wykonane zostaną roboty budowlano-montażowe polegające na rewitalizacji zespołu pałacowego i założenia obronnego w Bieżuniu. W ramach zadania zrealizowane zostaną ekspozycje muzealne oraz zakupione wyposażenie.

Rewitalizacja zespołu pałacowego i założenia obronnego w Bieżuniu