Święta Łucja

Święta Łucja

Dzień świętej Łucji w kościele katolickim obchodzony jest 13 grudnia. Łucja żyła na przełomie III i IV wieku na Sycylii. Pochodziła z zamożnej i pobożnej rodziny. Zginęła śmiercią męczeńską 13 grudnia około 304 roku[1].

Legenda głosi, że Łucja w tajemnicy przyjęła śluby czystości i jeszcze za życia wymodliła własnej matce uzdrowienie. Po tym zdarzeniu rozdała cały swój majątek, który był przeznaczony na jej posag. Gdy narzeczony się dowiedział, że dziewczyna nie zamierza za niego wyjść za mąż, rozgniewany oskarżył ją o bycie chrześcijanką i postawił przed sądem. Namiestnik Paschazjusz chciał zmusić Łucję do wyparcia się wiary, lecz ona się nie ugięła. Wysłano żołnierzy, aby zabrali przyszłą świętą do domu publicznego, ale nie byli w stanie ruszyć jej z miejsca. Nawet próba spalenia na stosie nie przyniosła skutku. Dopiero ugodzenie mieczem spowodowało śmierć Łucji[2].

Przed zmianą kalendarza wspomnienie świętej przypadało na dzień przesilenia zimowego. Imię Łucja pochodzi od łacińskiego słowa lux, które oznacza światło. Wierzono, że wtedy toczyła się walka jasności z ciemnością i oczekiwano zwycięstwa dobra nad złem. Od tego czasu dni stawały się coraz dłuższe, a noce krótsze[3]. Dlatego do dziś znane są powiedzenia:

„Święta Łucja dnia przyrzuca”;

„Na świętą Łucę noc się ze dniem tłuce”.

W kulturze ludowej wigilia dnia świętej Łucji uważana była za czas wzmożonej aktywności czarownic. Miały się one spotykać wówczas na sabatach i szkodzić bydłu. Kobiety nocą chodziły do obór i okadzały krowy święconym ziołami, aby uchronić je przed złymi urokami. Wierzono także, że od wspomnienia świętej można przewidzieć pogodę na cały rok[4]. Licząc od 13 do 24 grudnia jest 12 dni, tyle ile miesięcy w rok:

„Od Łucyi dni dwanaście policz sobie do Wilii, patrz na słonko i na gwiazdy, a przepowiesz miesiąc każdy”.

Święta Łucja jest patronką osób niewidomych i cierpiących na choroby oczu. Według podania miała ona pięknie oczy, które potrafiły oczarować mężczyzn. Jednak dziewczyna nie chcąc, aby jej spojrzenie prowadziło do grzechu innych, postanowiła wydłubać sobie oczy[5]. W ikonografii przedstawiana jest z palmą męczeńską oraz parą oczu umieszczonych w naczyniu bądź na tacy.

Bibliografia:

• Chmiel S., Polskie tradycje i obyczaje, Bielsko Biała 2018.
• Ferenc- Szydełkowa E., Rok kościelny a polskie tradycje, Poznań 1988.
• Stawarz N., Dzień Świętej Łucji: kiedy światłość zwycięża mroki nocy, Strona internetowa: Dzień Świętej Łucji: kiedy światłość zwycięża mroki nocy | Portal historyczny Histmag.org – historia dla każdego!

[1] E. Ferenc- Szydełkowa, Rok kościelny a polskie tradycje, Poznań 1988, s.36-38.

[2] N. Stawarz, Dzień Świętej Łucji: kiedy światłość zwycięża mroki nocy, Strona internetowa: Dzień Świętej Łucji: kiedy światłość zwycięża mroki nocy | Portal historyczny Histmag.org – historia dla każdego!, [dostęp: 09.12.2022].

[3] Ibidem.

[4] E. Ferenc- Szydełkowa, Rok kościelny a polskie tradycje, Poznań 1988, s.39-40.

[5] N. Stawarz, Dzień Świętej Łucji: kiedy światłość zwycięża mroki nocy, Strona internetowa: Dzień Świętej Łucji: kiedy światłość zwycięża mroki nocy | Portal historyczny Histmag.org – historia dla każdego!, [dostęp: 12.12.2022].

Magdalena Kowalak