Kontakt
  • Zmień kontrast
  • Zmniejsz rozmiar tekstu
  • Zwiększy rozmiar tekstu
  • Zobacz deklarację dostępności
logo-www-kolor-50logo-www-kolor-50logo-www-kolor-50logo-www-kolor-50
  • AKTUALNOŚCI
    • Najnowsze
    • Komunikaty
    • Blog
    • Kalendarz wydarzeń
    • Konferencje
    • Archiwum
  • DLA ZWIEDZAJĄCYCH
    • Muzeum, godziny, bilety
    • Wirtualne spacery
    • Kup bilet
    • Regulamin zwiedzania
    • Informacje dla osób z niepełnosprawnościami
    • Oferta noclegowa
    • Gastronomia
  • EDUKACJA
  • O MUZEUM
    • Historia
    • Zbiory
    • Nagrody
    • Projekty i inwestycje
    • Biblioteka
    • Wydawnictwa – sklep
    • Partnerzy
    • Kariera
  • USŁUGI DODATKOWE
    • Wynajem obiektu i terenu
      • Kościół z Drążdżewa
      • Sale konferencyjno-szkoleniowe
      • Piknik
      • Organizacja ogniska
      • Stoiska dla wystawców
    • Wóz, bryczka
    • Szkółka jeździecka
    • Jazda w siodle
  • BIP
  • Facebook
  • Instagram
  • YouTube
  • Mapa strony
0

WIGILIJNY OPŁATEK

  • Strona główna
  • Aktualności
  • Blog
  • WIGILIJNY OPŁATEK
ŚWIĄTECZNA CHOINKA
20 grudnia 2020
ŚWIĄTECZNE OZDOBY
22 grudnia 2020
21 grudnia 2020
Kategorie
  • Blog
Tagi
opłatek na sianku w koszyku

OPŁATEK WIGILIJNY W KOSZYKU

Opłatek z łacińskiego oznacza dar ofiarny. Jest to rodzaj cienkiego chleba wypiekanego z ciasta przyrządzonego z mąki pszennej i wody[1]. Tradycji dzielenia się opłatkiem można się doszukiwać w zwyczajach pierwszych chrześcijan, gdyż łączy się ją ze słowami zawartymi w Dziejach Apostolskich: trwali oni w nauce i we wspólnocie w łamaniu chleba i w modlitwie (…) a łamiąc chleb po domach przyjmowali posiłek z radością i prostotą serca[2]. Jednak wówczas dzielili się oni chlebem zwanym Eulogią a nie opłatkiem, aby podkreślić jedność wspólnoty[3].

Na terenach Polski praktyka dzielenia się opłatkiem została rozpowszechniona i trwale zagościła w polskich rodzinach podczas wieczerzy wigilijnej dopiero w XIX wieku. Początkowo jedynie w szlacheckich domach, by później przenieść się także do wiejskich chałup[4]. Opłatki wytwarzane były pierwotnie wyłącznie przez osoby duchowne, w późniejszym czasie produkcją ich zajmowali się organiści bądź kościelni. Na specjalne szczypce rozgrzane nad ogniem, które posiadały matryce (prostokątne wyżłobione szczęki) z bożonarodzeniowymi scenkami wylewano ciasto, po czym zamykano je i czekano kilka chwil, a następnie otwierano i wyjmowano gotowe opłatki[5].

Oprócz białych opłatków rozdawano także kolorowe, które były przeznaczone dla zwierząt.  Dzielono się tylko z tymi zwierzakami, które znajdowały się w stajence podczas narodzin Chrystusa. Niekiedy uważano, że czerwone/różowe są przeznaczone dla koni, aby nikt ich nie zauroczył, zaś krowom, żeby czarownice nie zabrały mleka dawano żółty opłatek[6].

Z opłatków robiono także ozdoby tzw. światy. Wycinano różne kształty, które łączono za pomocą śliny bądź wody. Najpopularniejsze były kołyski, nawiązujące do narodzin Pana Jezusa, a także jabłka, obrazujące rajski owoc, a także kule ziemskie przedstawiające odkupienie świata. Wieszano je na belkach stropowych, czy snopach zbóż, gdzie delikatnie bujały się przy każdym podmuchu powietrza[7]. Wierzono, że chronią one ludzi, ich dobytek, a także sadybę przed klęskami żywiołowymi i złem[8].

Opłatek według wierzeń ludowych był symbolem przebaczenia, braterstwa i miłości. Gest dzielenia się nim miał zapewnić dobrobyt i obfitość chleba. Wierzono, że ma moc uzdrawiania i oczyszczania wody, w związku z tym po wieczerzy wigilijnej wrzucano okruszki do studni, aby uświęcić ją na cały rok. W tym dniu nie zapominano także o zmarłych, dlatego właśnie kładziono opłatek na dodatkowym talerzu, który był przygotowany specjalni dla dusz, aby symbolicznie się z nimi podzielić[9].

Współcześnie dzielenie się opłatkiem wciąż jest praktykowane podczas rodzinnych wieczerzy wigilijnych, jak również podczas świątecznych spotkań, pracowniczych, szkolnych, charytatywnych itp. Jest to nieodłączny element świąt Bożego Narodzenia, który od lat pozostał w niezmienionej formie, z którego gestem łączą się życzenia pomyślnego przyszłego roku.

 

Autor: Magdalena Kowalak

opłatek wigilijny
OPŁATEK WIGILIJNY NA STOLE
ozdoby z opłatka "światy" na snopie zboża
OZDOBY Z OPŁATKA – ŚWIATY
ozdoby z opłatka w izbie
OZDOBY Z OPŁATKA W IZBIE

 

 

 

Bibliografia:

  • Chmiel S., Polskie tradycje i obyczaje, Bielsko-Biała 2018.
  • Ferenc E., Polskie tradycje świąteczne, Poznań 2010.
  • Janicka-Krzywda U., Opłatek- symbol braterstwa, strona internetowa Jezuici, https://jezuici.pl/2014/12/oplatek-symbol-braterstwa/.
  • Ogrodowska B., Wigilijny polski opłatek — chleb anielski — chleb święty, „Podkowiański magazyn kultury” 2002, nr 38, https://www.podkowianskimagazyn.pl/index38.htm.
  • Opłatek, strona internetowa encyklopedia PWN, https://encyklopedia.pwn.pl/encyklopedia/op%C5%82atek.html.
  • Pismo Święte, Dzieje Apostolskie 2, 42-47.
  • Podlewska-Bem M., Tajemnice wigilijnego opłatka, strona internetowa mzch, http://mzch.pl/?pl_tajemnice-wigilijnego-oplatka,732.

[1] Opłatek, strona internetowa encyklopedia PWN, https://encyklopedia.pwn.pl/encyklopedia/op%C5%82atek.html.

[2] Pismo Święte, Dzieje Apostolskie 2, 42-47.

[3] E. Ferenc, Polskie tradycje świąteczne, Poznań 2010, s. 58.

[4] M. Podlewska-Bem, Tajemnice wigilijnego opłatka, strona internetowa mzch, http://mzch.pl/?pl_tajemnice-wigilijnego-oplatka,732.

[5]  U. Janicka-Krzywda, Opłatek- symbol braterstwa, strona internetowa Jezuici, https://jezuici.pl/2014/12/oplatek-symbol-braterstwa/.

[6]  S. Chmiel, Polskie tradycje i obyczaje, Bielsko-Biała 2018, s. 8-9.

[7] B. Ogrodowska, Wigilijny polski opłatek — chleb anielski — chleb święty, „Podkowiański magazyn kultury” 2002, nr 38, https://www.podkowianskimagazyn.pl/index38.htm.

[8]  U. Janicka-Krzywda, Opłatek- symbol braterstwa…

[9] Ogrodowska, Wigilijny polski opłatek — chleb anielski — chleb święty…

Podaj dalej

Podobne wpisy

Drewniane szalowane drzwi z ćwiekami

Drzwi deskowe, szalowane z ćwiekami - MWM, chałupa z Dzierżążni 2023 r.

23 stycznia 2023

Jeszcze trochę o drzwiach …


Czytaj dalej
Słomiany dach wsparty na czterech balach, wypełniony słomą

Wypełniony bróg we wsi Tuchlin, 1999 r.

13 stycznia 2023

Bróg, brożek, brożyna


Czytaj dalej
Studnia z żurawiem na wiejskim podwórku, obok poidło dla zwierząt, w tle budynki gospodarcze

Studnia ocembrowana kamieniami ocembrowana kamieniami w zagrodzie z Izdebna

9 stycznia 2023

Studnie wiejskie


Czytaj dalej
48086
Wszystkich odwiedzin
Strony internetowe i pozycjonowanie Google
  • BIP
  • Facebook
  • Instagram
  • YouTube
  • Mapa strony
0
  • Brak dostępnych tłumaczeń dla tej strony