Kontakt
  • Zmień kontrast
  • Zmniejsz rozmiar tekstu
  • Zwiększy rozmiar tekstu
  • Zobacz deklarację dostępności
logo-www-kolor-50logo-www-kolor-50logo-www-kolor-50logo-www-kolor-50
  • AKTUALNOŚCI
    • Najnowsze
    • Blog
    • Kalendarz wydarzeń
    • Wieści Muzealne online
    • Konferencje
    • Archiwum
  • DLA ZWIEDZAJĄCYCH
    • Muzeum godziny bilety
    • Wirtualne spacery
    • Bilety
    • Regulamin zwiedzania
    • Informacje dla osób z niepełnosprawnościami
    • Oferta noclegowa
    • Gastronomia
  • EDUKACJA
  • O MUZEUM
    • Historia
    • Zbiory cyfrowe
    • Nagrody
    • Projekty i inwestycje
    • Biblioteka
    • Wydawnictwa – sklep
    • Partnerzy
    • Kariera
  • USŁUGI DODATKOWE
    • Informacje dla Wystawców
    • Wynajem obiektu i terenu
      • Kościół z Drążdżewa
      • Sale konferencyjno-szkoleniowe
      • Piknik
      • Organizacja ogniska
    • Wóz, bryczka, kulig
    • Szkółka jeździecka
    • Jazda w siodle
  • BILETY
  • BIP
  • Facebook
  • Instagram
  • YouTube
  • Mapa strony
0

WIOSENNE PRACE W OGRODZIE

  • Strona główna
  • Aktualności
  • Blog
  • WIOSENNE PRACE W OGRODZIE
kobieta i mężczyzna żebrzący w podartych ubraniach pod płotem
„Obcy” w kulturze ludowej
6 kwietnia 2022
Fujarki wierzbowe
27 kwietnia 2022
11 kwietnia 2022
Kategorie
  • Blog
Tagi
Wiosna, przed wiejską chatą rosną zioła i kwiaty. Skansen w Sierpcu

Dawne ogrody wiejskie sytuowane były w sąsiedztwie zabudowań wzdłuż tzw. „nawsia”. Uprawiano w nich rośliny, które wymagały częstych, codziennych zabiegów. Oprócz podstawowych warzyw jak: kapusta, fasola, groch, cebula, marchew i mak sadzono w nich ziemniaki, siano len, konopie, pasternak, grykę i jęczmień. Były to rośliny wykorzystywane w gospodarstwie, w kuchni, w lecznictwie i obrzędach.

W czasie pracy w ogrodzie przestrzegano wielu zasad, które łączyły się z obrzędami i zabiegami magicznymi. Owe zabiegi miały chronić  uprawy od klęsk i zarazy.

Na cykl wiosennych prac w ogrodach, duży wpływ miały również przysłowia ludowe. Przekazywane z pokolenia na pokolenie, stanowiły ludową mądrość. Na ich podstawie wróżono pogodę, a także rozpoczęcie prac w polu, obfitość plonów lub ich brak, urodzaj i powodzenie:

„W Wielki Piątek, dobry siewu początek”;

„Kto sieje jarkę po św. Wojciechu, to lepiej żeby ją trzymał w miechu”;

 „Sadź ziemniaki w wilię Marka, to będzie pod krzakiem miarka”.

Ziemię w ogrodach pod uprawy przygotowywano bardzo starannie, polegało to na dokładnym wzruszeniu i oczyszczeniu jej z chwastów. Użyźniano ją nawozem zwierzęcym, głównie końskim lub kurzym, krowi uważano za zbyt mocny. Rolę w ogrodach obrabiano motykami z żelaznymi ostrzami i gracami. Oprócz narzędzi służących do kopania ziemi i pielenia chwastów używane były grabie z drewnianymi i żelaznymi zębami. W większych ogrodach zasiewanych takimi roślinami jak: rzepa, chmiel, len i konopie ziemię uprawiano również narzędziami ornymi.[1]

Sianiem i sadzeniem zajmowały się wyłącznie kobiety. Wiązało się to z magią ogrodową, wierzono że rośliny zasiane lub posadzone przez mężczyznę nie będą darzyły się. Aby zapewnić urodzaj, gospodynie zakopywały skorupki ze święconych jaj, lub żegnały  się po siewie. [2]

Wiosną w ogrodach sadzono rozsadę kapusty, którą nazywano „odroślą”, w dwóch w odmianach: białą i czarną (obecnie znaną jako czerwona). Oprócz kapusty wysiewano dużo ogórków, które były ulubionym warzywem na stołach dworskich, jak i chłopskich. Ponadto wysiewano marchew, pietruszkę, pasternak, rzodkiew, rzepę, buraki ćwikłowe, koper oraz mak, z którego tłoczono olej. Sadzono również dynię, cebulę i czosnek. Rośliny strączkowe jak groch, soczewicę i bób oraz włókniste – oleiste uprawiano zarówno w ogrodzie, jak i na polach.

Ogrodami nazywano również sady owocowe, które gospodarze zakładali obok siedliska, po drugiej stronie drogi lub za stodołą. Rosły w nich głównie różne odmiany jabłoni i grusz, śliwy węgierki oraz dzikie czereśnie nazywane „trześniami”. W sadach między drzewami sadzono krzewy agrestu i porzeczek. Niektórzy gospodarze zakładali w nich pasieki.

Wiosenne prace w sadzie, polegały głównie na wykonaniu cięcia prześwietlającego korony drzew, usunięciu suchych i nadłamanych gałęzi. Po cięciu gałęzi większe rany zabezpieczano maścią ogrodniczą lub zacierano ziemią przed wysychaniem drewna. Z młodych drzew  zdejmowano  słomiane osłony tzw. chochoły, które zakładane jesienią zarówno chroniły je przed mrozem jak i przed zwierzętami.

W niewielkich ogródkach usytuowanych pomiędzy chałupą, a drogą, tzw. przedogródkach,  hodowano kolorowe kwiaty oraz zioła, które były wykorzystywane w lecznictwie. Ogradzane płotkiem chruścianym, plecionym z patyków leszczynowych lub ze sztachet, rosły w nich przede wszystkim rośliny wieloletnie, niewymagające dużej pracy przy ich uprawie. W centralnym miejscu ogródka był wytyczony klomb, którego brzegi obkładano kamieniem polnym i na wiosnę bielono wapnem. Po środku klombu rosły kępy piwonii lekarskiej lub floksy, które wiosną obsiewano jednorocznymi nagietkami i aksamitkami. Na pozostałych częściach ogródka podzielonych na zagonki sadzono rozsadę lilii, goździków, dalii, wrotyczy wonnej, miechunki rozdętej, ostróżek. Wyższe kwiaty jak: astry zw. „marcinkami”, żółte rudbekie zw. ”kawalerami” i malwy umieszczano przy płotach, żeby miały lepszy dostęp do światła, a także, żeby dobrze widoczne z drogi, gdyż były „reklamą” panien na wydaniu. Rozsadę i nasiona gospodynie pozyskiwały ze dworu lub w ramach wymiany sąsiedzkiej. Przedogródki były ozdobą zagrody chłopskiej, a także wizytówką dobrej gospodyni.[3]

 

Opr. Danuta Krześniak


Wiosna, ogródek warzywny przy dużym domu wiejskim krytym strzechą, na grządkach rosną cebula, marchew, buraki. Skansen w Sierpcu
Wiosna, ogródek kwiatowy przed wiejską chatą krytą strzechą. Skansen w Sierpcu


Literatura:

  1. Szot-Radziszewska E.; Ogródki wiejskie na Kielecczyźnie jako ozdoba, apteka i spiżarnia. Edukacyjne i ekologiczne aspekty ekspozycji zieleni w Muzeum Wsi Kieleckiej w Tokarni, [w:] Kielecka Teka Skansenowska T.III, Red. Dr hab. E. Szot-Radziszewska, L. Gawlik; Kielce 2017r.
  2. Surmański T.; Dzieje ogrodnictwa w Polsce; Wyd. ABOS Poznań 1993r.

 

Przypisy:

[1] T. Surmański s.10-14

[2] E. Szot -Radziszewska s. 108-109

[3] Tamże

Podaj dalej

Podobne wpisy

System muzealny Muza; www.muza.mobilems.pl ;MWM/E 10625;;fot. Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu

2 maja 2025

Święty Florian


Czytaj dalej
ogród warzywny w wiejskiej zagrodzie

Ogród warzywny w zagrodzie z Rębowa

22 kwietnia 2025

Warzywa w wiejskim ogrodzie


Czytaj dalej
21 kwietnia 2025

Śmigus czy dyngus?


Czytaj dalej
3976466
Total
Visitors
Strony internetowe i pozycjonowanie Google
  • BIP
  • Facebook
  • Instagram
  • YouTube
  • Mapa strony
0
  • Brak dostępnych tłumaczeń dla tej strony
Ta strona korzysta z ciasteczek aby świadczyć usługi na najwyższym poziomie. Dalsze korzystanie ze strony oznacza, że zgadzasz się na ich użycie.OK