Kontakt
  • Zmień kontrast
  • Zmniejsz rozmiar tekstu
  • Zwiększy rozmiar tekstu
  • Zobacz deklarację dostępności
logo-www-kolor-50logo-www-kolor-50logo-www-kolor-50logo-www-kolor-50
  • AKTUALNOŚCI
    • Najnowsze
    • Blog
    • Kalendarz wydarzeń
    • Wieści Muzealne online
    • Konferencje
    • Archiwum
  • DLA ZWIEDZAJĄCYCH
    • Muzeum godziny bilety
    • Wirtualne spacery
    • Bilety
    • Regulamin zwiedzania
    • Informacje dla osób z niepełnosprawnościami
    • Oferta noclegowa
    • Gastronomia
  • EDUKACJA
  • O MUZEUM
    • Historia
    • Zbiory cyfrowe
    • Nagrody
    • Projekty i inwestycje
    • Biblioteka
    • Wydawnictwa – sklep
    • Partnerzy
    • Kariera
  • USŁUGI DODATKOWE
    • Informacje dla Wystawców
    • Wynajem obiektu i terenu
      • Kościół z Drążdżewa
      • Sale konferencyjno-szkoleniowe
      • Piknik
      • Organizacja ogniska
    • Wóz, bryczka, kulig
    • Szkółka jeździecka
    • Jazda w siodle
  • BILETY
  • BIP
  • Facebook
  • Instagram
  • YouTube
  • Mapa strony
0

ZIMNI OGRODNICY

  • Strona główna
  • Aktualności
  • Blog
  • ZIMNI OGRODNICY
MAJÓWKA
29 kwietnia 2021
MIĘDZYNARODOWY DZIEŃ MUZEÓW
14 maja 2021
11 maja 2021
Kategorie
  • Blog
Tagi

„Pankracy, Serwacy i Bonifacy to wielcy dziwacy, a każdy zimnem raczy”.

To ludowe przysłowie przypomina nam, że w czasie ciepłych, wiosennych dni majowych, pogoda jeszcze nas zaskoczy i pogrozi mrozem. Mniej więcej w połowie miesiąca występują przygruntowe przymrozki i temperatura może spaść do zera. Tym zimnym dniom patronują święci: Pankracy, Serwacy i Bonifacy, którzy swoje imieniny  świętują 12, 13 i 14 maja i „zimna Zośka” 15 maja.

Owe chłodne dni występujące w połowie maja, jak podają źródła meteorologiczne, spowodowane są zmianami cyrkulacji atmosferycznej. Wyż baryczny zastępuje niż polarny, co sprowadza ostatnie majowe przymrozki nad naszą częścią Europy. [1]

Religijność i zapobiegliwość ludowa uczyniła z tych świętych patronów rolni­ków i ogrodników – orędowników pomocnych podczas wiosennych  przymrozków.

„Zimni ogrodnicy” według ludowych przysłów żartobliwie nazywani są „świętymi złodziejami”, gdyż narażają ogrodników na straty w zasiewach i sadach. Wspomniani  święci to męczennicy za wiarę w Jezusa, którzy mimo, że patronują tym zimnym dniom niewiele mają wspólnego z ogrodnictwem.

Święty Pankracy urodził się pod koniec III wieku we Frygii. Poniósł śmierć męczeńską, jako kilkunastoletni chłopiec – został ścięty mieczem. Jest patronem dzieci i rycerstwa, ogrodników, młodych sadzonek, roślin ogrodowych. Uważa się go za stróża przysiąg i mściciela krzywoprzysięstwa, a także pomocnego w zwalczaniu bólu głowy.

Św. Serwacy był biskupem w Tongres (Belgia) i należał do najżarliwszych przeciwników arianizmu, był szczególnym czcicielem Matki Bożej. Jest on patronem hutników, stolarzy i uprawiających winorośl,  miał też chronić od gorączki (febry) i reumatyzmu. To orędownik podczas przymrozków.

Św. Bonifacy z Tarsu urodził się w Rzymie w II wieku. W 305r. poniósł śmierć męczeńską za panowania cesarza Dioklecjana.

Jest patronem klasztoru św. Bonifacego i Aleksego na Awentynie w Rzymie, a także kawalerów i ludzi nawróconych.

W tradycji ludowej w dni świętego Pankracego, Serwacego, Bonifacego odprawiane były  nabożeństwa o ochronę upraw i dobre plony. Jak podaje O. Kolberg:

„W ową trzydniówkę nabożni Warszawianie uczęszczają do wsi Czerniakowa, gdzie u ks. Bernardynów odpust, i gdzie złożone są zwłoki św. Bonifacego”.[2]

Jednak święci nie zawsze mogą przyjść gospodarzom z pomocą o czym mówi przysłowie:
„Pankracy, Serwacy i Bonifacy: na ogrody źli chłopacy”.

Dawniej w dzień św. Bonifacego, rolnicy obchodzili swe pola, aby sprawdzić  czy „zimni ogrodnicy” nie wyrządzili szkody w ogrodach i na polach. W te mroźne majowe noce, kiedy większość drzew rozkwitła w sadach, rozpalano ogniska, aby chronić drzewa przed mrozem.  Stawiano także balie z zimną wodą, aby mróz kierował ku nim swoje ostrze mrozu, chroniąc tym samym  delikatne kwiaty.

Charakter ludowego kalendarza rolniczego oddają doskonale znane do dziś przysłowia, które można nazwać swoistymi prognozami meteorologicznymi powiązanymi z kultem świętych – patronów poszczególnych dni roku.

– Przed Pankracym nie ma lata, po Bonifacym mróz ulata.

– Jasny dzień Pankracego przyczynia wina dobrego.

– Gdy w maj dobry Serwacy, dobry w czerwcu Bonifacy.

– Jak się rozsierdzi Serwacy, to wszystko zmrozi i przeinaczy.

– Dla świętej Zosi kłos się podnosi.

– Święta Zofija kłosy rozwija.

„Zimni Ogrodnicy” razem z  „zimną Zośką” to ostanie dni wiosennych przymrozków, po których można bezpiecznie wysiewać nasiona, a występujące po nich chłodniejsze dni nie zaszkodzą nowo posianym lub posadzonym roślinom. Dlatego każdy ogrodnik powie, że większość roślin powinno sadzić się lub siać dopiero od 15 maja . Pisze o tym O. Kolberg :

„W dzień ten wynoszą rośliny i drzewa obce (egzotyczne) ze szklarń (z cieplarni), bo już minęły dnie im przeciwne i niekiedy mroźne trzech świętych, których imiona kończą się na: acy, jakoto: Pankracy, Serwacy, Bonifacy.”[3]

W mit o ostatnich przymrozkach wierzą także mieszkańcy innych krajów. I tak na przykład w Niemczech chłodne dni to Eisheiligen, we Francji zaś Saints de glace (święci na lodzie), w Holandii  Ijsheiligen, w Słowenii Trije ledeni možje i Poscana Zofka .[4]

 

Autor: Danuta Krześniak

Zbliżenie na wiosenne kwiaty
Pole z rosnącymi zbożami
Widok na wieś w okresie wiosennym, MWM w Sierpcu

Literatura:

  1. Bystroń; Przysłowia Polskie. Wyd. Nakładem Polskiej Akademii Umiejętności 1933r.
  2. Skotnicka; Zimni ogrodnicy. Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach 25, s. 375-376; 2010r.
  3. Kolberg: Dzieła Wszystkie T.24; Mazowsze cz. I. s. 158 Wyd. PTL Wrocław 1963r.

[1] Wikipedia

[2] O. Kolberg, Mazowsze cz. I, s. 158

[3] O. Kolberg Mazowsze cz. Is.158

[4] Wikipedia

Podaj dalej

Podobne wpisy

brona żelazna - esowata fot. D. Krześniak

13 czerwca 2025

Brona – jedno z najważniejszych narzędzi w rolnictwie


Czytaj dalej
8 czerwca 2025

Wołowe wesele


Czytaj dalej

System muzealny Muza; www.muza.mobilems.pl ;MWM/E 10625;;fot. Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu

2 maja 2025

Święty Florian


Czytaj dalej
4122387
Total
Visitors
Strony internetowe i pozycjonowanie Google
  • BIP
  • Facebook
  • Instagram
  • YouTube
  • Mapa strony
0
  • Brak dostępnych tłumaczeń dla tej strony
Ta strona korzysta z ciasteczek aby świadczyć usługi na najwyższym poziomie. Dalsze korzystanie ze strony oznacza, że zgadzasz się na ich użycie.OK